Psychodermatologia – wsparcie chorych z łuszczycą i AZS

 

Między wyglądem skóry a psychiką istnieje wiele powiązań. Skóra ma zdolność wyrażania naszych stanów emocjonalnych – na przykład czerwienimy się ze wstydu. Skóra odzwierciedla także nasze samopoczucie i odczucia – stres może wywoływać lub nasilać choroby takie jak łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry. Lecz powiązania te działają też w drugą stronę. Zły stan skóry, który jest spowodowany przewlekłą chorobą, może skutkować pojawieniem się między innymi przygnębienia, niskiego poczucia własnej wartości, izolowania się od społeczeństwa lub depresji.

 

Wszystkie te zależności spowodowały, że coraz większą popularnością cieszy się obecnie psychodermatologia. Ta dziedzina medycyny coraz częściej jest traktowana jako ważne wsparcie psychologiczne chorych z łuszczycą oraz atopowym zapaleniem skóry (AZS).

 

Co to jest psychodermatologia?

 

Psychodermatologia łączy psychologię, psychiatrię, dermatologię oraz kosmetologię. Jest stosunkowo nową dziedziną medycyny, która zajmuje się leczeniem trzech rodzajów problemów natury psychologicznej:

 

·         zaburzenia psychosomatyczne występujące w schorzeniach, w których stres jest czynnikiem wywołującym lub zaostrzającym przebieg choroby – między innymi łuszczyca oraz atopowe zapalnie skóry,

·         pierwotne zaburzenia psychiczne występujące w chorobach, w których pojawia się problem psychiatryczny manifestujący się chorobą skóry – na przykład uzależnienie od opalania się, hipochondria lub fobie,

·         wtórne zaburzenia psychiczne pojawiające się jako efekt występowania przewlekłej choroby skóry – takie jak depresja, lęki, zaburzenia adaptacyjne czy fobia społeczna.

 

Łuszczyca i AZS jako schorzenia psychodermatologiczne

 

Zarówno łuszczyca, jak i atopowe zapalenie skóry negatywnie wpływają na życie osobiste, rodzinne, społeczne, zawodowe i seksualne chorych. Choroby te mogą prowadzić do kłopotów ze znalezieniem pracy, trudności w budowaniu relacji międzyludzkich, niezadowolenia z własnego wyglądu, obniżenia poczucia własnej wartości, lęku przed odrzuceniem, izolacji społecznej, spadku samopoczucia, fobii lub depresji. Dlaczego tak się dzieje?

 

Czynnikami wywołującymi lub nasilającymi objawy łuszczycy i AZS są nie tylko czynniki biologiczne (takie jak infekcje lub urazy), ale też czynniki psychologiczne (takie jak stres lub emocje). Co więcej, na skutek nałożenia się na siebie obu tych grup czynników pojawia się błędne koło – problemy psychologiczne zwiększają zmiany skórne, a zmiany skórne nasilają problemy psychologiczne.

 

Pacjenci z chorobami skóry muszą zmagać się zarówno z samą chorobą dermatologiczną, jak również z towarzyszącymi jej trudnymi emocjami. Na przykład kłopoty w leczeniu łuszczycy i AZS powodują frustrację, brak wiary w skuteczność terapii lub niechęć do podejmowania dalszego leczenia.

 

Z powodu braku wiedzy w społeczeństwie, chorzy są narażeni na niezrozumienie, negatywne reakcje, napiętnowanie społeczne i odrzucenie ze strony części ich otoczenia. Wiele osób ma błędne przekonanie o zaraźliwości łuszczycy i AZS. Choć schorzenia te nie są zakaźne, to często izolują chorych z życia społecznego oraz zawodowego.

 

Psychodermatologia w leczeniu łuszczycy i AZS

 

Skóra – jak lustro – odzwierciedla stan zdrowia fizycznego oraz samopoczucia. Przy przewlekłych chorobach skórnych szczególnie ważne jest dodanie wsparcia psychologicznego do leczenia dermatologicznego oraz zabiegów kosmetycznych.

 

Pomoc psychologiczna dla osób z łuszczycą i atopowym zapaleniem skóry powinna stać się standardowym elementem opieki lekarskiej, ponieważ:

 

·         dobry nastrój oraz utrzymywanie stanu odprężenia i relaksu poprawiają wygląd skóry,

·         pozytywne nastawienie do procesu leczenia oraz akceptacja choroby zwiększają skuteczność leczenia,

·         umiejętność zdrowego radzenia sobie ze stresem oraz negatywnymi emocjami ogranicza okresy nawrotów i nasilania się objawów skórnych,

·         stała dbałość o swoje zdrowie psychiczne pozwala uniknąć błędnego koła, w jakie często wpadają osoby z łuszczycą i AZS (skóra reaguje na stres i emocje zmianami chorobowymi, to z kolei powoduje jeszcze większe pogorszenie nastroju, co znów negatywnie wpływa na stan skóry).

 

Wsparcie psychologiczne chorych z łuszczycą i AZS

 

Leczenie łuszczycy i atopowego zapalenia skóry jest prowadzone zazwyczaj przez lekarza dermatologa. Zalecane przez niego zabiegi pielęgnacyjne wykonuje natomiast kosmetolog lub kosmetyczka. Gdy jednak do terapii łuszczycy dochodzi psychodermatologia, wtedy do tego zespołu dołącza jeszcze co najmniej jeden lekarz specjalista – psychodermatolog, psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra.

 

Choć leczenie u tylu specjalistów może wydawać się skomplikowane, warto się na nie zdecydować. Wsparcie psychologiczne chorych z łuszczycą i AZS jest niezmiernie istotne, ponieważ osoby z przewlekłymi chorobami skóry bardzo często doświadczają różnego rodzaju problemów natury psychologicznej. Dotyczy to zarówno dorosłych, jak też młodzieży oraz dzieci cierpiących na dolegliwości skórne. Co ważne, choć bywa pomijane, także rodziny osób chorych czasem nie potrafią poradzić sobie ze schorzeniami najbliższych i również one potrzebują pomocy ze strony psychologa albo psychoterapeuty.

 

Od czego zacząć, aby skorzystać z psychodermatologii

 

Psychodermatologia w leczeniu łuszczycy i AZS jest skutecznym sposobem wsparcia chorych oraz ich rodzin. Bywa, że wystarczy kilka spotkań z psychodermatologiem, psychologiem lub psychoterapeutą. Jednak czasem może być ona czasochłonna oraz może wymagać sporego zaangażowana ze strony leczącej się osoby.

 

Cały proces zawsze należy rozpocząć od konsultacji u lekarza specjalisty – psychiatry lub psychologa, najlepiej ze specjalizacją w psychodermatologii. Podczas pierwszej wizyty lekarz zapozna się z indywidulaną sytuacją pacjenta i zdecyduje o dalszych zaleceniach. Być może przed rozpoczęciem leczenia konieczne będą dodatkowe diagnostyczne badania psychologiczne lub konsultacja z lekarzem innej specjalizacji.

 

Psychoterapia jako podstawa psychodermatologii

 

Podstawową formą wsparcia psychologicznego przy łuszczycy i AZS są konsultacje z psychologiem lub psychoterapeutą, które najczęściej przybierają formę psychoterapii. Są one bardzo ważne, ponieważ w trakcie wizyt u dermatologa rozmowy skupiają się na chorobie, a nie jej konsekwencjach dla codziennego funkcjonowania osoby chorej i jej rodziny. A przecież nie można skutecznie leczyć łuszczycy czy AZS, gdy do dolegliwości skórnych dochodzi lęk, depresja albo stres.

 

Psychoterapia powinna mieć charakter regularnych wizyt (częstotliwość spotkań zaproponuje psychoterapeuta podczas pierwszej wizyty). Spotkania tego rodzaju są przeprowadzane w trybie indywidulanym – mogą odbywać się osobiście w gabinecie psychoterapeutycznym albo zdalnie, za pośrednictwem komunikatora online.

 

Podczas rozmów z psychodermatologiem, psychologiem lub psychoterapeutą poruszane są wszystkie ważne tematy dotyczące zarówno problemów zdrowotnych, jak i towarzyszących im emocji oraz odczuć. Specjalista, który posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie w terapii osób z łuszczycą i AZS, nie tylko wysłucha, ale przede wszystkim wskaże sposoby radzenia sobie z problemami oraz pokieruje procesem prowadzącym ku poprawie jakości życia.

 

Grupy wsparcia w psychodermatologii

 

Innym rodzajem pomocy dla osób borykających się psychologicznymi konsekwencjami łuszczycy i AZS są grupy wsparcia. Są to regularnie odbywające się spotkania w większym gronie, w których uczestniczy zazwyczaj od kilku do kilkunastu osób cierpiących na podobne dolegliwości. Spotkania te są prowadzone przez psychologa lub psychoterapeutę pełniącego też funkcję organizatora, koordynatora i moderatora.

 

Grupy wsparcia to świetna okazja, aby podzielić się swoimi doświadczeniami z innymi osobami, otrzymać wsparcie, wysłuchać porad i wskazówek, a także przedyskutować swoje dolegliwości, obawy czy lęki. Co równie istotne, ta forma terapii pozwala też poradzić sobie ze swoimi barierami w życiu społecznym, otworzyć się na relacje międzyludzkie, wyjść z domu i poznać nowe osoby, które nie wyśmieją, ale zrozumieją i udzielą empatycznego wsparcia.

 

Leki stosowane w psychodermatologii

 

Jedną z możliwych form leczenia problemów natury psychologicznej jest farmakoterapia. Polega ona na przyjmowaniu leków, na przykład przeciwdepresyjnych lub przeciwlękowych. Środki te mogą okazać się bardzo przydatne w procesie leczenia zaburzeń psychologicznych towarzyszących chorobom skórnym takim jak łuszczyca i AZS.

 

Tego rodzaju terapia w wielu przypadkach jest postępowaniem z wyboru. Oznacza to, że chory – po konsultacji z lekarzem – sam decyduje o przyjmowaniu bądź nieprzyjmowaniu zalecanych leków. A lekarstwa te mogą zostać przepisane przez lekarza psychiatrę.