Egzema rąk

Egzema rąk (inaczej: wyprysk rąk) jest chorobą, która mocno wpływa na codzienne funkcjonowanie osób nią dotkniętych. Towarzyszące jej objawy – zmiany skórne o różnym nasileniu i różnych cechach, bolesność, świąd czy pieczenie – utrudniają pracę zawodową oraz wykonywanie zwykłych czynności domowych, a nawet powodują problemy ze snem. Ciężkie, przewlekłe dolegliwości mogą wywoływać kłopoty natury psychologicznej takie jak utrata pewności siebie czy lęki społeczne, a w konsekwencji wykluczać z życia rodzinnego, towarzyskiego oraz profesjonalnego.

Jak objawia się egzema rąk?

Egzema rąk jest chorobą skóry kończyn górnych. Polega na tym, że – na skutek stanu zapalnego występującego w obrębie naskórka i skóry właściwej – pojawiają się zmiany skórne takie jak:

• zaczerwienienie skóry – niewielkie miejscowe albo obejmujące większą powierzchnię,
• czerwone grudki – pojedyncze lub zlewające się w większe wypukłe obszary,
• pęcherzyki – początkowo z zawartością surowiczą, która z czasem może zropieć,
• pęknięcia skóry – szczególnie w obszarze stawów oraz na opuszkach palców,
• złuszczanie skóry – w postaci pojedynczych lub licznych łusek w kolorze białym lub żółtawym,
• zgrubiony naskórek – czyli hiperkeratoza, zazwyczaj w białym lub żółtawym kolorze,
• nadżerki – czyli ubytki naskórka powstałe w wyniku drapania skóry lub pękania pęcherzyków,
• zmiany paznokciowe – występujące szczególnie w okolicy wału paznokciowego,
• obrzęk – pojawiający się zazwyczaj przy ostrych oraz nasilonych objawach wyprysku.

Wyprysk rąk może pojawić się na skórze zarówno dłoni, jak i przedramion oraz ramion. Uciążliwym zmianom skórnym w tym obszarze towarzyszą dodatkowe objawy, do których należą: bolesność, swędzenie, pieczenie lub szczypanie.

Podrażnienie skóry rąk może mieć różne natężenie, a stopień nasilenia zależy m.in. od fazy choroby. Na początku dolegliwości mogą być niewielkie i niezbyt uciążliwe, a przy tym zazwyczaj są przerywane okresami remisji, czyli poprawy zdrowia skóry lub całkowitego ustąpienia objawów. Z czasem dolegliwości mogą się jednak intensyfikować, a okresy remisji i zaostrzeń mogą zmienić się w stan przewlekły.

Kiedy może pojawić się podrażnienie, wyprysk i egzema rąk?

Podrażnienie skóry rąk jest reakcją alergiczną na czynniki drażniące i uczulające. Na wystąpienie egzemy bardziej narażone są więc osoby o predyspozycjach genetycznych oraz z osłabionym układem odpornościowym, w tym osoby cierpiące na atopowe zapalenie skóry.

Egzema rąk może pojawić się u osób dotychczas w pełni zdrowych. Rumień, pęcherzyki, opuchlizna i inne zmiany mogą być wynikiem oddziaływania na skórę wielu różnych substancji:

• wilgoć – np. częste mycie rąk, gdy wymaga tego praca zawodowa lub prowadzenie domu,
• pot – np. podczas pracy fizycznej, zajęć rekreacyjnych albo uprawiania sportu,
• środki dezynfekujące – np. w związku z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się pandemii COVID-19,
• detergenty, rozpuszczalniki i inne substancje – np. wykonywanie przez dłuższy czas zajęć takich jak sprzątanie, pranie czy czyszczenie.

Jak uchronić się przed podrażnieniem skóry? Profilaktyka egzemy rąk

Profilaktyka jest bardzo ważna w wypadku osób, które są szczególnie narażone na wystąpienie wyprysku rąk i podrażnień skóry. Są to m.in. osoby z atopowym zapaleniem skóry oraz innymi chorobami skórnymi, pracownicy wykonujący zawody takie jak lekarz, pielęgniarz, kucharz, sprzątacz, kosmetolog, fryzjer, budowlaniec lub mechanik samochodowy, a także rodzice opiekujący się małymi dziećmi oraz osoby prowadzące gospodarstwa domowe. Zapobieganie jest także kluczowe u osób, które w przeszłości miały już epizod chorobowy związany ze zmianami skórnymi.

Jak zapobiegać podrażnieniu i egzemie rąk?

Oto najważniejsze zalecenia, których przestrzeganie może uchronić przed podrażnieniem skóry i wystąpieniem wyprysku rąk.

Unikaj częstego mycia, moczenia i dezynfekowania rąk:

• Jak najczęściej korzystaj ze zmywarki.
• W prace domowe włączaj innych domowników.
• Nie łącz mycia i dezynfekowania rąk (jedno z nich w zupełności wystarczy).
• Stosuj mydła o kwaśnym pH (ok. 5,5).

Nie narażaj rąk na skrajności – gorąco, zimno, wilgoć i suchość:

• Do mycia rąk używaj nie gorącej, ale letniej wody.
• Przebywając na zewnątrz w zimne dni albo pracując w chłodnym pomieszczeniu, używaj rękawiczek.
• Nie dopuść do spocenia się dłoni, np. pod rękawiczkami (szczególnie uważaj na rękawiczki nitrylowe, które sprzyjają poceniu).
• Nie dopuść do wysuszenia skóry dłoni – regularnie używaj kremów ochronnych.

Unikaj chemicznych detergentów:

• Używaj środków czystości z naturalnych składników.
• Ograniczaj ilość używanych detergentów (nie zawsze więcej oznacza lepiej).
• Po zakończeniu pracy dokładnie opłukuj ręce letnią wodą i smaruj dobrym emolientem lub kremem.

Zadbaj o właściwą pielęgnację skóry dłoni:

• Przed myciem się, prysznicem, sprzątaniem czy pracą zabezpiecz dłonie emolientem barierowym.
• Gdy skóra zaczyna być sucha, po myciu, po pracy, po wstaniu z łóżka i przed pójściem spać regularnie stosuj emolienty, kremy i maści.
• Stosuj sprawdzone preparaty, takie jak polecane przez naszych klientów: krem do pielęgnacji skóry dłoni Bioturm, maść Epaderm® do skóry suchej i wrażliwej, krem do rąk z mlekiem klaczy czy krem do ciała Allergoff®.

Chroń ręce, stosując odpowiednie rękawiczki:

• Zamiast dezynfekować ręce, załóż rękawiczki (a więc przed wejściem do sklepu dezynfekuj rękawiczki, a nie dłonie).
• Stosuj rękawiczki po nałożeniu emolientu – jako dodatkową ochronę i wsparcie wchłaniania substancji łagodzącej lub leczniczej.
• Sprzątaj, myj naczynia i pracuj w rękawiczkach ochronnych.
• Jeśli musisz długo używać rękawiczek, to pod rękawiczki nitrylowe i robocze zakładaj rękawiczki wiskozowe lub rękawiczki jedwabne.
• Unikaj długiego noszenia rękawiczek nitrylowych.

Co robić, gdy pojawi się podrażnienie skóry? Leczenie egzemy rąk

Profilaktyka nie zawsze okazuje się wystarczająca, szczególnie w wypadku osób, u których ryzyko wystąpienia egzemy rąk jest wysokie. Gdy pojawią się objawy związane z wypryskiem rąk, koniecznie należy udać się na konsultację do dermatologa.

Lekarz zleci odpowiednie badania, w razie potrzeby skieruje do innych specjalistów (np. alergologa), zdiagnozuje problem, a następnie zaproponuje kompleksowe leczenie. Wizyta u specjalisty jest bardzo ważna, ponieważ wyprysk rąk można łatwo pomylić z innymi chorobami – np. grzybicą, potnicą czy łuszczycą. Trzeba pamiętać, że nieleczona lub niewłaściwie leczona egzema rąk z czasem coraz bardziej się nasila. 

Istnieje wiele leków, które można stosować w przypadku zmian na skórze dłoni i rąk. O wyborze konkretnych medykamentów musi jednak zdecydować lekarz. Pod kontrolą specjalisty trzeba być przez cały czas ich używania – m.in. ze względu na ich skutki uboczne oraz konieczność dostosowania leczenia do stanu skóry w każdej z faz choroby.

Stosowanie leków jest oczywiście bardzo ważne, ale nie przyniesie dobrych i długoterminowych efektów, jeśli nie będzie połączone z codzienną troską o dłonie. Kluczowym elementem leczenia wyprysku rąk jest więc właściwa dbałość i pielęgnacja skóry. W procesie leczenia ma to dwojakie znaczenie: z jednej strony pozwala złagodzić objawy, a z drugiej zapobiega powstawaniu kolejnych zmian.

Wszystkie zalecenia opisane powyżej (w części pt. „Jak zapobiegać podrażnieniu i egzemie rąk?”) są zatem istotne zarówno jako profilaktyka, jak również jako nieodłączna część leczenia egzemy rąk.